Ayın Yenisinde Olur Börtü Böcek, Eskisinde Olur Börek Çörek:)

Geçen hafta anneannemle oturduk ve koca bir kasa patatesin cücüklenen yerlerini bıçakla alıp ektik. Sonra hepsini sökmek zorunda kaldık ve bir yerde toplayıp üzerini toprakla örttük. Onca emek boşa gitmişti. Peki neden sizce?

Çünkü anneannem Ay`a bakmayı unutmuştu…

“Ay’ın yenisinde yapılan işten hayır gelmez!”, “Dolunayı bekle, bereketini gör”, “Ayın yenisinde olur börtü böcek, eskisinde olur börek çörek”, “Kesme odunu ay büyürken, kırk koyunu küçülürken” dedi.

Ay, yeni ay ve hali ile ekim, dikim hiçbir şey yapılmazmış. Bunlar batıl inanç inanmayın böyle şeylere diyebilirsiniz ama yıllarca deneyimlemiş anneannem ve yeni ayda topladığı sebzeleri kurttuğunda paflanmış, ektiği sebzelerin içi boşalmış,çürümüş. Bende yeni öğrendim, ilk duyduğumda anneannemi kırmak istemediğim için isteksizce söktüm patatesleri. İki kere aynı işi yapacaktık sonuçta. Tarım yapan firmalar ay`a mı bakıyordu ki. Onlar nasıl ticaret yapıyordu diye sormadan edemedim.

O kadar çok püf noktası var ki. Not edilecek o kadar çok şey birikti ki. Nesilden nesile aktarılmalı bu bilgiler yoksa kaybolacak.

Ay`ın evreleri ve bahçe işleri ile ilgili küçük bir araştırma yaptım.

Prof. Dr. Hasan Baydar bir yazısında şöyle anlatmış,

Yaklaşık 28 gün süren ay döngüsünün 14’er günlük iki evresi vardır; biri yeniay ile başlayıp dolunay ile biten “büyüme” evresi, diğeri ise dolunayla başlayıp yeniay ile biten “küçülme evresi.”

İşte yaşayan her canlının büyük bölümünü su oluşturduğundan, ayın hallerine göre suyun gel ve git’lerine göre öngörülmeyen değişiklikler oluyor. Bir nevi, belki de kimsenin farkında olmadan, Ay Takvimi’ne göre hayatın akışı şekilleniyor. Nasıl mı?

Belki de yüzyıllardır kuşaktan kuşağa aktarılan bilgiler, tecrübeler ve gözlemler, Ay’ın hangi devresinde neyin yapılıp yapılmayacağını onlara öğretmiş; “Hangi ürün ne zaman ekilir, ne zaman toplanır?”, “Meyve ağaçları veya asmalar ne zaman budanır veya aşılanır?”, “Haşere ne zaman ürüne musallat olur?”, “Koyun ne zaman koça katılır, ne zaman kırkılır?”, “Bulgur, salça,  turşu, peynir, ekmek ne zaman yapılır?”, gibi soruların yanıtını çoğu kez geceleri gökyüzündeki ayın hallerine bakarak vermişler; bir bakıma Ay’ın devreleri onların ziraat takvimi olmuştur.

Öyle ki, bu takvimi takip edenlere göre, Ay’ın eskisinde (dolunaydan yeniaya kadar olan küçülme devresi) ekilen veya dikilen ürün daha verimli olur; özellikle Ay’ın dolunay devresi ekim/dikim zamanıdır. Ay’ın yenisinde (yeniaydan veya hilalden dolunaya kadar olan büyüme devresi) ekilen, dikilen, biçilen veya toplanan ürün böceklenir, küflenir. Koyun yeniayda kırkılmaz, aksi halde yünü çabuk kopar ve güvelenir.

Ağaçlar yeniayda kesilmez, aksi halde odunu kolay bükülür, çatlar ve çürür. Budama ve aşılama yeniayda yapılmaz, aksi halde sürmez ve tutmaz (bu işler için yarımay beklenir). Dolunayda biçilen otlar daha şifalı olur. Biz bugün bilimsel yöntemlere göre tarımsal eğitim uyguluyor ve tarımsal faaliyetlerde bulunuyoruz; örneğin tarla denemeleri ve laboratuar analizleri yaparak hangi ürünün ne zaman ekileceğine, hastalık ve zararlılarla nasıl mücadele edileceğine, hasat ve harmanın ne zaman yapılacağına karar veriyoruz. Elbette en doğru olanı budur.

Sizde deneyimlemek istemez misiniz. Küçük bir bahçeniz de olsa, belki balkonunuzda saksıda yetiştireceksiniz bu sene Ay`a bakın ve öyle ekim yapın.